Cây mú từn còn có tên gọi khác là cù boong nậu, thuộc họ dây Khế (Cannabaceae) với tên khoa học là Rourea Oligophlebia Merr. Loài cây này thường mọc ở khu vực rừng núi sâu, kẽ đá cao, xuất hiện nhiều nhất ở các khu vực miền núi… thuộc họ dây leo thân gỗ. Ảnh: GH
Ông Mạc Văn Thành bắt đầu thử nghiệm ươm giống cây mú từn- cây dược liệu bản địa cách đây 5 năm. Ban đầu, cây giống và hạt giống do ông vào rừng tìm về. Ảnh: GH
Hiện tại, ông Thành đã tự ươm giống thành công từ những cây mú từn trồng trong vườn nhà. Những cây được chọn thường được chăm sóc đến khi ra hoa, kết quả và cho hạt. Ảnh: GH
Hoa mú từn có màu trắng, nở thành từng chùm và toả mùi hương thơm dịu nhẹ, rất đặc biệt. Ảnh: GH
Để ươm mú từn (thường vào tháng 9 tháng 10 Âm lịch khi cây ra hoa và cho quả), gia đình ông Thành đào hố rộng, sâu 40 phân rải rơm lúa xong bỏ hạt vào trộn với đất, trồng chỗ ẩm thấp, thường xuyên tưới nước. Khi cây cao khoảng 15-20 cm đem trồng trong bầu. Dưới sự hướng dẫn của cha, anh Mạc Văn May- con trai ông Thành đã thành thạo trong việc ươm, nhân giống cây mú từn. ” Bình thường cây cao khoảng 30 cm trở lên là bán được”- anh May cho hay. Ảnh: GH
Ông Mạc Văn Thành cho biết: Đến nay vườn ươm của gia đình có khoảng 2.000 gốc mú từn. Trong dân gian lưu truyền rất nhiều bài thuốc từ cây mú từn với nhiều công dụng khác nhau. Lá có thể ăn sống với nem chua hoặc vò nát với nước uống giải rượu, chữa ngộ độc, tụt huyết áp. Đặc biệt, thân, rễ cây mú từn tươi hoặc khô được người dân tộc Thái sử dụng làm thuốc hoặc ngâm rượu để chữa bệnh xương khớp, giúp tăng cường sinh lý phái mạnh. Ngoài ra, nó còn được biết tới như bài thuốc hữu hiệu chữa nhiều bệnh khác như: Rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, kháng khuẩn, cầm máu… Ảnh: GH
Ông Lương Văn Vỹ – Bí thư Đảng uỷ xã Yên Thắng thăm vườn ươm mú từn của gia đình ông Mạc Văn Thành. Ảnh: GH
Vì là dược liệu tự nhiên có nhiều công dụng nên mú từn khá được nhiều người ưa thích, thế nhưng hiện nay mú từn ở trong rừng không còn nhiều, không dễ tìm nên vườn ươm của gia đình ông Thành trở nên đắt hàng. Ông thường bán cho người dân địa phương và các vùng lân cận với giá cây to 150 nghìn đồng, cây nhỏ cao 50-60cm được bán khoảng 100 nghìn đồng. “Cũng có khi người ta gọi đặt hàng ship một lúc 20-30 gốc”- ông Thành cho hay.
Theo tiếng dân tộc Thái, “mú” là “lợn”; “từn” nghĩa là “điên”. Vì vậy “cây mú từn” có nghĩa là “cây lợn điên”. Các già làng, trưởng bản người Thái cho biết: Sở dĩ có tên gọi đặc biệt như vậy là vì từ xa xưa dân bản khi thấy lợn nuôi ăn phải loại cây này đã bị kích thích mạnh mẽ, liên tục phá chuồng để chạy rông, đòi giao phối. Thấy loại cây này có tác động lên động vật, dân bản đã thử lấy thân và rễ cây đem ngâm rượu uống thì thấy có nhiều tác dụng, trong đó có việc giải độc và tăng cường sinh lý nên nhiều nơi gọi vui là “cây khoẻ”.
Các nghiên cứu khoa học cũng đã chỉ ra mú từn là một loại dược liệu quý. Tuy nhiên, trong loại dược liệu này có những độc chất nhất định nếu sử dụng sai cách, sử dụng quá liều lượng sẽ gây ra ngộ độc, ảnh hưởng đến sức khỏe. Do vậy, ngành chức năng khuyến cáo người dân không nên lạm dụng loại dược liệu này.
Leave a Reply